Светите Зографски маченици

10 октомври (по стар стил)

Кога царот Михаил Палеолог ја склучи злогласната Лионска унија со папата за од него да добие помош против Србите и Бугарите, светогорските монаси му испратија на царот протест против таа унија и совет да ја отфрли и да се врати во Православието. Папата му испрати на Михаил на помош војска. И таа латинска војска влезе на Света Гора и изврши такви варварства, какви што Турците никогаш не направија за оние петстотини години. Откако го обесија Протатот и убија многубројни монаси во Ватопед, Ивирон и по другите манастири, Латините нападнаа на Зограф. Блажениот игумен Тома им објави претходно на браќата дека оној којшто сака да се спаси од Латините, треба да се засолни надвор од манастирот, а оној што сака маченичка смрт - нека остане во манастирот. И така останаа дваесет и шестмина луѓе од кои дваесет и двајца монаси со својот игумен, и четворица мирјани, манастирски работници. Сите овие се затворија во манастирската кула. Кога дојдоа Латините ја потпалија кулата, та во оган најдоа смрт оние дваесет и шестмина Христови маченици. Додека кулата гореше тие ги пееја псалмите и Акатистот кон Пресвета Богородица. Своите свети души Му ги предадоа на Бога на 10 октомври, 1283 година. Истата година во декември бедно умре нечестивиот цар Михаил, против кого, во заштита на Православието, се крена српскиот крал Милутин.